Stalker | Tüm Filmi İzleyin | Yönetmen: Andrey Tarkovsky | Film İncelemesi

Stalker / İz Sürücü, Dünya sinema ve bilimkurgu tarihinde mil taşı kabul edilen filmlerden biridir. Yönetmenin Andrey Tarkovsky olmasıyla konusu, çekim teknikleri, atmosferi, müzikleri, oyunculukları insanın yüreğinde yankılanan mesajlarıyla, hakkında konuşmadan sadece izlemenin çok zor olduğu büyük bir eserdir. Öyleyse başlayalım.

Öncelikle, filmi yasal yolla ücretsiz izlemek mümkün. Korsan filan değil. Andrey Tarkovsky filmleri resmi olarak yıllar önce Youtube kanalı üzerinden yayınlandı.

Alttaki film, orijinal dili olan Rusça ve altyazı İngilizce. İngilizce alt yazı takip edebilirseniz önce filmi izleyin, sonra film hakkındaki yazdıklarıma göz atabilirsiniz.

STALKER KÜNYE:

IMDb Puanı: 8,1 – Yapım tarihi: 1979
https://www.imdb.com/title/tt0079944/
Yönetmen: Andrey Tarkovsky
Senaryo: Strugatsky Boris, Strugatsky Arkady
Müzik: Artemyev Eduard
Operator: Knyazhinsky Alexander
Production Designer: Andrey Tarkovsky

Oyuncular: 
Stalker: Alexander Kaidonovski
Stalker’ın eşi: Alisa Freindlikh
Yazar: Anatoly Solonitsin
Bilim insanı: Nikolai Grinko
Stalker’in kızı Marta: Natasha Abramova

STALKER İNCELEME MAKALEM BURADAN BAŞLIYOR

Filmin ilk önce hikaye formunda edebi halini okumuş olmak ayrı bir keyif. Filmin uyarlandığı “Yol Kenarında Piknik” isimli öykü, Boris ve Arkady Strugatsky kardeşler tarafından yazıldı. (Ülkemizde, “Uzayda Piknik” ismiyle yayınlandı.)

Öyküde, Bölge olarak adlandırılan yere bir meteor ya da uzay gemisi düşer. Olayı araştırırlar silahlı askerler bölgede yenilgiye uğrayınca insan giriş çıkışını kapatırlar. Artık orası son derece ölümcül garip bir alandır.

Kitapta filmden farklı olarak Bölge’de bilimsel gözlemleri alt üst eden sıradışı şeyler görülür. Yönetmen, özel efektleri istemez, insan odaklı olaylar öne çıkar filmde.

Filmin çarpıcılığı açısından bakılırsa efsane gibi anlatılan şey, orada bir oda olduğu ve içine girmeyi başaran kişinin dileklerinin olacağıdır. Filmi izlediğinizi kabul ediyorum. Bu isteklerin sandığımız istekler değil, asıl ve daha derin isteklerimiz olduğu konusu ayrı, insanoğlunun bu denli büyük bir icatla yapabileceği güzel şeyler yerine, derinlemesine felaket getirecek bir Pandora Kutusu olarak algılaması da ayrı.

Burada güzel bir anekdot var, kaç insan gece uyurken içi yana yana tüm insanlığa yararlı olacak şeyleri ister? Çoğu insanın duaları, güçlü arzuları, güzellik, ebedi gençlik, ölümsüzlük, çok zengin, güçlü olmak, zeki olmak, belli bir insanın sevgisini kazanmak, hasta bir yakını varsa iyileşmesi gibi kendi hayatına ait şeylerdir. Ama bu uzaylı odası sadece derin arzuları yapıyorsa Hitler gibi bir varlık o odaya girince istediğini alacaktır. Çok ileri seviye toplumu düşünen benliğinden geçmiş bir insan, odaya girmedikçe olay tehlikeli sularda gezecektir.

Yazar: Vicdanım vejetaryenliğin dünyayı ele geçirmesini istiyor. Bilinçaltım ise bir parça sulu et için yanıp tutuşuyor. Ama ben ne istiyorum?

Yolculukta, İz Sürücü kahraman basit bir izci değildir. Filmin sonunda gösterileceği gibi evinde fakirliğine rağmen büyük bir kütüphanesi vardır. Kendisini entelektüel olarak görenlerden çok daha ötedeki akıl coğrafyalarını dolaşmaktadır. Ayrıca Room / Oda ile ruhsal, zihinsel bir bağı vardır. Bu hislere uygun şekilde yanlış yapılacak şeylerde yanında getirdiği yolcuları korumakta hatta gerekirse sertçe uyarmaktadır. Çünkü oda yolcuları yolculuk sırasında sınamakta ve uygun görmediklerini yok etmektedir.

Stalker: Bölge çok karmaşık bir tuzak sistemi ve hepsi de ölümcül. İnsanların yokluğunda burada neler olduğunu bilmiyorum ama biri ortaya çıktığı anda her şey harekete geçiyor. Eski tuzaklar kayboluyor ve yenileri ortaya çıkıyor. Güvenli noktalar geçilmez hale geliyor. Şimdi yolunuz kolay, şimdi ise umutsuzca karışık. İşte Bölge budur. Kaprisli bile görünebilir. Ama durumumuzla birlikte yaptığımız şey budur. Öyle oldu ki insanlar yarı yolda durup geri dönmek zorunda kaldılar. Hatta bazıları odanın eşiğinde öldü.
Ama burada olup biten her şey Bölge’ye değil, bize bağlı!
Yazar: Yani iyilerin geçmesine izin veriyor ve kötüleri öldürüyor mu?
Stalker: Bilmiyorum. Bence tüm umudunu kaybetmiş olanların geçmesine izin veriyor. İyi ya da kötü değil, sefil insanlar. Ama en sefil olanlar bile nasıl davranacaklarını bilmezlerse öleceklerdir. Şanslıydın, sadece seni uyardı.

Bölgede hedefe dümdüz gidilememesi, döne dolaşa tehlikelerden geçerek gidilmesi insanın var oluş yolculuğunda hayatını yaşaması gibidir. Bilim insanı ve yazar meseleyi bilim, edebiyat ve sanat gözünden ele alır. Sondaki güçlü bomba patlatılmalı mıdır? İz Sürücünün önce zorla almaya çalıştığı sonra ağlayarak anlattığı gibi dilekleri yerine getiren oda umudu yaşatan reel tek şeydir.

STALKER: Uyanık mısın? Geçenlerde… hayatımızın… sanatın bencil olmayan anlamı hakkında konuşuyordunuz… Müziği ele alalım. Müzik gerçekten çok az bağlantılı; doğruyu söylemek gerekirse, eğer bağlantılıysa, o zaman ideal olmayan bir şekilde, mekanik olarak, boş bir sesle… Çağrışımsız… çağrışımsız… Yine de müzik mucizevi bir şekilde ruhun derinliklerine işler! Armonize edilmiş gürültüye cevap olarak içimizde yankılanan nedir? Ve onu bizim için büyük bir haz kaynağına dönüştürüyor. Ve bizi birleştiriyor ve sarsıyor? Amacı nedir? Ve hepsinden önemlisi, kimin için? Diyeceksiniz ki: hiçbir şey için ve… ve hiç kimse için, sadece öyle. Bencilce değil. Öyle olmasa da… belki de… Çünkü her şeyin sonunda kendi anlamı vardır. Hem anlamı hem de nedeni.

Film siyah beyaz olmasına karşın renklendiği yerler vardır. Bu anlar insanın çetin bir mesajı sadece kelimelerle değil rengin etkisiyle daha güçlü yaşadığı bir deneyim yaşatır.

Filmin sonunda yürüme engelli kızının telekinetik güçlere sahip olduğunu nesneleri sadece bakarak hareket ettirdiğinde görürüz. Bu haliyle odanın içinde dilememesine karşın Stalker’ın kızı için dileğinin yani hareket edebilme en ileri seviyede gerçekleştiğini anlarız.

Filmin çekimi sırasında çekilen filmlerin zarar görmesi filmi ikinci kez çekmelerine neden olur. Yönetmen aynı çocuğu ikinci kez doğurmak olarak tarif eder.

Film çekimi
MK2 DVD’sindeki bir röportajda, yapım tasarımcısı Rashit Safiullin, Tarkovski’nin tüm dış mekan sahnelerini çekmek için bir yıl harcadığını hatırladı. Ancak, ekip Moskova’ya döndüğünde , filmin uygunsuz bir şekilde geliştirildiğini ve çekimlerinin kullanılamaz olduğunu gördüler. Film , Sovyet laboratuvarlarının pek aşina olmadığı yeni Kodak 5247 stoğunda çekilmişti. Film stoğu sorunu keşfedilmeden önce bile, Tarkovski ile Stalker’ın ilk görüntü yönetmeni Georgy Rerberg arasındaki ilişkiler bozulmuştu. Kötü geliştirilmiş materyali gördükten sonra Tarkovski, Rerberg’i kovdu. Safiullin , Tarkovski’nin tüm dış mekan çalışmalarını elden çıkarmak zorunda kaldığı için o kadar umutsuz olduğunu ve filmdeki diğer çalışmaları bırakmak istediğini iddia ediyor.

Film stokunun kaybından sonra, Sovyet film yönetimleri filmi kapatmak istedi, ancak Tarkovsky bir çözüm buldu: iki bölümlük bir film yapmasına izin verilmesini istedi, bu da ek teslim tarihleri ​​ve daha fazla fon anlamına geliyordu. Tarkovsky sonunda filmin neredeyse tamamını yeni bir görüntü yönetmeni olan Alexander Knyazhinsky ile yeniden çekti. Safiullin’e göre, Stalker’ın tamamlanmış versiyonu Tarkovsky’nin başlangıçta çektiği versiyondan tamamen farklıydı.

Elbette benim gibi bilimkurgu yazarları için Tarkovsky sadece Stalker demek değil Stanislaw Lem’in yazdığı Solaris adlı kitabı sahneye başarıyla taşımış olması tek başına gönlümüzde taht kurmasına yeter.

Filmin ortalarında, Stalker’ın, Lao Tse’nin Tao Te Ching’inin 76. bölümünün tamamını alıntıladığı bir iç monologu vardır; metin, yumuşaklığı ve esnekliği yeni doğmuş bir bebeğin, dolayısıyla yeni bir hayatın nitelikleri olarak nitelendirir; sertlik ve güç ise tam tersine, ölüme yaklaşan niteliklerdir. (“İnsan, hayata girdiğinde yumuşak ve zayıftır. Öldüğünde sert ve güçlüdür.”)

Stalker: Her şey gerçek olsun. İnansınlar. Ve tutkularına gülsünler. Çünkü tutku dedikleri şey aslında ruhun enerjisi değil, sadece ruh ile dış dünya arasındaki sürtüşmedir. Ama hepsinden önemlisi, kendilerine inansınlar ve çocuklar kadar çaresiz olsunlar. Çünkü yumuşaklık büyüktür ve güç değersizdir. Bir insan doğduğunda yumuşak ve esnektir. Öldüğünde ise güçlü ve serttir. Bir ağaç büyüdüğünde yumuşak ve esnektir. Ama kuru ve sert olduğunda ölür. Sertlik ve güç ölümün yoldaşlarıdır. Esneklik ve yumuşaklık ise yaşamın somutlaşmış halidir. Sertleşen şey zafer kazanamaz.

Bölge, görünüşe göre yapay zeka gibi ölümcül güç kullanma yetkisi olan bir muhafız tarafından korunuyor. Stalker, bez parçalarıyla bağlanmış somun ve cıvataları fırlatarak yolunun güvenliğini test ediyor ve yer çekiminin her zamanki gibi çalıştığını doğruluyor. Porcupine adlı bir karakter, Stalker’ın akıl hocasıdır. Romanda, Bölge’ye sık sık yapılan ziyaretler, ziyaretçinin çocuklarında anormallik olasılığını artırıyor. Kitapta, Stalker’ın kızının vücudu açık renk tüylerle kaplıyken, filmde yürüme engelli ve psikokinetik yeteneklere sahip. Özellikle tehlikeli bir yer olan ‘kıyma makinesi’, hem filmde hem de kitapta belirtiliyor. Ne romanda ne de filmde kadınlar Bölge’ye girmiyor – aslında, filmde Bölge’ye girmek istediği söylenen ancak ayrılmadan önce Stalker tarafından kovulan bir kadın karakter yer alıyor.

Film müziği
Stalker film müziği , Tarkovsky’nin önceki filmleri Solaris ve Mirror’ın müziklerini de bestelemiş olan Eduard Artemyev tarafından bestelendi . Artemyev, Stalker için müziğin iki farklı versiyonunu besteledi ve kaydetti. İlk müzik yalnızca bir orkestra ile yapıldı ancak Tarkovsky tarafından reddedildi. Son filmde kullanılan ikinci müzik , ses efektleri kullanılarak manipüle edilen geleneksel enstrümanlarla birlikte bir sentezleyicide yaratıldı.

Son film müziğinde, müzik ve ses arasındaki sınırlar bulanıklaştı, çünkü doğal sesler ve müzik ayırt edilemez hale gelene kadar etkileşime girdi. Aslında, doğal seslerin çoğu prodüksiyon sesleri değildi, ancak Artemyev tarafından sentezleyicisinde yaratıldı.

Tarkovsky için müzik, görsel imgenin paralel bir tasvirinden daha fazlasıydı. Müziğin görsel imgenin duygusal tonunu bozduğuna ve değiştirdiğine, ancak anlamını değiştirmediğine inanıyordu. Ayrıca, teorik olarak tam tutarlılığı olan bir filmde müziğin yerinin olmayacağına ve bunun yerine müziğin seslerle değiştirileceğine inanıyordu. Tarkovsky’ye göre, bu tutarlılığı hedefledi ve Stalker ve Nostalghia’da bu yöne doğru ilerledi .

Yazar: Bir adam eziyet çektiği için, şüphe duyduğu için yazar. Kendisine ve başkalarına sürekli olarak değerli olduğunu kanıtlaması gerekir. Peki ya bir dahi olduğumdan eminsem? O zaman neden yazayım? Ne diye yazayım ki?

STALKER VE TARKOVSKY HAKKINDAKİ VİDEOLAR

KAYNAKÇA:

https://en.wikipedia.org/wiki/Stalker_(1979_film)