Moiré Efekti

Bir tül perde katlanıp kıvrıldığında çizgileri üst üste gelir, işte o zaman onları görürüz. Televizyonda parlak ve birbirine paralel çizgili kumaştan yapılma elbiseler, izleyenlerin gözlerini kamaştıran çıplak gözle görülmeyen bir etkiye girer. Dönen pervanelerden, simetrik nesnelere, kağıt banknotların sahte olup olmadığını anlamaktan, merceklerin, aynaların kusursuzluğuna ve günümüzde çocuk kitaplarındaki şifrelemeye kadar ilginç kullanım alanları ile karşınızda Moiré Eğrileri.

Görsel: jq2152 | Creative Commons lisansı ile kullanılmıştır.

Son zamanlarda kitapçılarda görülmeye başladı. Bir hikaye kitabının içinde bilmecelerin cevapları çizgili bir örüntüde saklanıyor ve siz bunu bakarak çözemiyorsunuz. Ancak kitapla gelen saydam anahtar plastik üzerine konulunca görüntü netleşiyor. Bu plastikte birbirine paralel siyah çizgiler ve saydam alanlar oluyor.

Hatta geçen gün Hiç Resim Uçar mı : Oyunlu Göz Yanılsamaları (Marsık Kitap) kitabını gördüm ve satın aldım. Resmi oluşturan çizgiler normalde durağan ama üzerinde yine bu saydam ve çizgili asetat ileri geri gezdirildiğinde birden resim hareketleniyor.

Çok hoş ve eğlendirici bir görüntü. Fiyatı da oldukça uygun. Kitapçılarda 5 TL (Internette daha da ucuz.)

Yabancı baskısını tanıtan bir video da buldum.

http://www.youtube.com/watch?v=S5W5JJXtqhw

Neye benzediğini denemek istiyorsanız vereceğim linklere tıklayın JAVA yüklenecek. Moiré ile yapılmış hareketli resimleri biraz deneyip gelin. Devam edelim.
Atlar
Kartal
Kelebek
Çita
Akrep
Akrep
Ağaçkakan

Böyle anlatınca merakla doluyor insan biliyorum. Yüzlerce yıldır incelenen bu tuhaf eğrilerin sırrı nedir? Sadece optik bir yanılgı mı?

MOIRE EĞRİLERİ

Moiré eğrileri isimlerini ipek, pamuk gibi malzemelerden üretilen katmanların üst üste geldiğinde oluşturdukları değişken şekillerle almış. Fransızca bir kelime olan Moiré, suyumsu, su dalgaları gibi anlamlar içeriyor. (Türkçe okurken Moare demelisiniz. Hecelersek “mo a re”. Yani İngilizce okuyanların yaptığı gibi “moyer” ya da bizimkilerin “mo i re” şeklinde okuması yanlıştır) İngilizce daha çok “interference” denilen iki dalganın üst üste binmesiyle bazı dalgaların güçlenmesi, bazılarının ise silinmesini ifade ediyor.

Önce şu videoyu izleyelim. Kaynak: Amazon

Aşağıdaki videoda oluşan şekle bakalım. İki paralel çizgili saydam kağıdın çapraz döndürülmesini ve iki çembersel çizgili saydam kağıdın üst üste hareketini gösteriyor.

Bu videoda oluşan bir yüz var.

Şu adrese tıklayın. Biraz seyredip gelin, olay kafanızda netleşecek.
http://www.mathematik.com/Moire/

Aşağıdaki adreste elle yönetebileceğiniz basit moiré çemberi var.
http://www.bu.edu/smec/lite/moire/moire_circ_20_22.html

PARANIZ SAHTE Mİ? SAHTE PARA AVLAMAK

Paraların üstünde birbirine paralel giden çok ince çizgiler desenler görürsünüz. Yakından baktığınızda iyice belirgenleşirler.

Internetten bulduğum enteresan bir ürün var. İsmi CheckMate olan ürün akrilik lens (acrylic lens) kullanıyor. Patentli ürün paranın üstünde gezdirildiğinde paranın üzerindeki bu eğerilerdeki moiré efektini görünür kılıyor. Böylece sahte para ile gerçek para birbirinden ayrılabiliyor.

Sistemi Acrobat PDF formatında anlattıkları kitapçık çok güzel. Oradan bir kaç görseli yukarı ekledim. http://www.corporatesupply.ca/productsheets/Instructions.pdf

Aşağıdaki şekilde B gerçek para, C ve D ise sahtedir.

KREDİ KARTI HOLOGRAMLARINDA MOIRE EFEKTİ

Bu sefer moiré eğrileri oluşturmak için lazer kullanılıyor. Güvenliği oluşturan etken ise görüntü scanner/tarayıcı ile tarandığında şekil karıştığından aynısı elde edilemiyor. Bu çıplak gözle görünmeyen başarılı bir koruma şekli. Holografik etiketleme bir kartın ya da değerli belgenin orijinalliğini de destekliyor. Aşağıdaki şekilde de anlatıldığı gibi birisi hologramın kopyalanmasına uğraşırken baskı aldığında normalde bu gözle görülmeyen çizgilerin görüntüyü kapladığını görüyor.

Aşağıya anlatılan hologramla ilgili detaylı bilgi burada: http://www.documentsecurity.com/laser_moire.php ve Acrobat Reader formatında burada: http://www.documentsecurity.com/spec_sheets/SS_LaserMoire_F.pdf

TELEVİZYONDA MOIRE EĞRİLERİ

Görsel: http://www.anntorrence.com/blog/2007/02/all-neat-and-tidy-day-3-of-gtd.html

Özellikle bu örgü ile örülmüş ceketler elbiseler yoğun moiré efektine yol açar. Televizyona çıkıldığında birbirine paralel desenli dokumalı elbiselerden kaçınmak gerekir.

Ve bunun dışında TV ekranı, bir kamera ile çekildiğinde üstteki görüntüde olduğu gibi moiré efekti oluşacaktır.

TARAYICI (SCANNER) İLE MOIRE

Görsel: http://www.hjdksplt.com/trash/moire.jpg

Bu çoğu tasarımcı için ve dijital sanatlarla üretenler için bu kadar hoş bir olay değildir. İşleri zorlaştıran bir süreçtir. Nasıl mı?

Matbaada basılan her fotoğrafın yazının ve rengin içinde gözle görülmeyecek kadar küçük boya noktaları vardır. Bu noktalar tamamen simetrik olacak şekilde basılırlarsa yani sıraya girmiş askerler veya bir ordu gibi siz belli şartlarda bir şey görmezsiniz. Ancak bu çıktıyı scanner ile tararken aynı çözünürlüğü kullanırsanız birden karşınıza Moiré efekti çıkar. En mantıklısı taramayı yaparken farklı bir çözünürlükte taramak, scannerın kendi ayarlarından descreening fonksiyonu seçmek, sonuçta elimize geçen resmi biraz daha küçültmek olabilir.

Yine tarama tekniği ile çizilmiş resimlerde olağan boyutunda sorun yokken bir kaç kez küçültür ya da büyütürseniz karşınıza Moiré eğrileri gelir. Bu konu daha teknik bir konu olduğu için iş icabı bunu aşması gerekenlere detaylı kaynakları aşağıya ekliyorum. Bu sayfalarda anlatılan teknikler işlerine yarayacaktır.

http://www.scantips.com/basics06.html
http://www.jiscdigitalmedia.ac.uk/stillimages/advice/case-study-university-of-bristol-theatre-collection/
http://www.wfu.edu/~matthews/misc/DigPhotog/alias/
http://www.creativepro.com/article/scanning-101-no-more-moir-?page=0%2C1

Moire deseni. iki tane periyodik deseni üst üste koyup hafifçe ötelediğimiz veya döndürdüğümüz zaman ortaya çıkan desene verilen ad. Günlük hayatta tül perdelerde veya demir parmaklıklarla çevrili bir bahçenin yanından geçerken göze çarpar hep.

Kelimenin etimolojisi ilginç. Ankara keçisine Farsça’da “khayyana” deniyor. “mukhayyar” da bu keçinin kılından yapılan tiftiğe verilen ad. Kelime Latinceye ve Arapça’ya “marmerous” geçiyor. Anlamı “mermer desenli”. Kelime 1570’te İngilizce’ye “mohair” olarak, 1660’ta Fransızca’ya “mouaire” olarak girip bir süre sonra fiile dönüşüyor (gevşek, seyrek örüntüleme anlamında). Bu esnada İngilizce’deki hali de Fransızca’dan etkilenerek moire oluyor ve 1823 sonrasında “hareli kumaş” manasında kullanılıyor. (ky: wiki ve sözlükler)

Matbaacılıkta moire hareleri eski bir problemdir. Bir dergide gri gördüğümüz araziler aslında bir sürü siyah noktadan oluşur. Eğer bu gri araziyi daha da koyultmak istiyorsak bir posta daha siyah nokta basarız üzerine, ki noktalar daha sık olsun. Ama eğer noktalar eşaralıklıysa o zaman moire desenleri çıkar hemen. Bunun önüne geçmek içindir ki nokta aralıkları rastgele olacak şekilde ayarlanır.

Fizikte moire örüntüleri bir cismin bünyesindeki elastik gerilimi ölçmek için kullanılır. Cisme ince çizgiler çizilir ve sonra üzerine aynı desenli bir şeffaf tabaka konur. Alttaki cisim sıkıştırıldığı zaman moire desenleri ortaya çıkar ve cismin yüzeyindeki gerilim dağılımını işaretler. Işığı polarize eden dielektrik kristallerde tabakaya gerek yoktur. Atomlar zaten periyodik olarak dizili olduğu için eşdağılmamış herhangi bir gerilim, alttan verdiğimiz polarize ışığın hepsini geçirmeyerek moire desenlerine yol açar.

Kaynak: Ekşisözlük

PHOTOSHOP’LA FOTOĞRAFLARDAKİ MOIRE HATALARINI DÜZELTMEK

http://www.photoshopmagazin.com/dergi/2006/09/moire_kusurlarina_son.html adresinde detaylı bilgiyi bulacaksınız.

MOIRE EFEKTLİ EĞLENCELİ KİTAPLAR

Moiré Efektli diğer kitapları Türkiye’de pek bulamadım. Ama dünyaca ünlü kitap satış sitesi Amazon.com’da bulduklarımı kaynak arayanlar için ekliyorum.

DOĞAN EGMONT Kaplan Takımı serisindeki şifre çözücü aslında bir moiré kartı.
http://market.anneyiz.biz/dogan-egmont-kaplan-takimi—16-kitap_p3068_c37

http://www.amazon.com/Gallop-Scanimation-Picture-Book-Books/dp/0761147632/ref=pd_sim_b_2

http://www.amazon.com/Magic-Moving-Alphabet-Book/dp/0486235939

http://www.amazon.com/Optical-Designs-Overlays-Pictorial-Archive/dp/0486232840/ref=pd_sim_b_4

http://www.swissmade.ch/naef/produkt_detail.cfm?vShop=21&vId=1&spr=1

FLICKR SİTESİNDE MOIRE EFEKTLİ FOTOĞRAFLAR ÇEKEN FOTOĞRAFÇI GRUBU

http://www.flickr.com/groups/moire/pool/

Wikipedia’da Moiré Görselleri

Görsel: Kaeru | Creative Commons lisansı ile kullanılmıştır.

MOIRE EĞRİLERİNİN MATEMATİKSEL FORMÜLÜ

http://spie.org/x32521.xml

MOIRE EFEKT ÜRETECİ

http://demonstrations.wolfram.com/MoirePatterns/

Kaynakça:
http://en.wikipedia.org/wiki/Moir%C3%A9_pattern
http://en.wikipedia.org/wiki/Band_moir%C3%A9
http://en.wikipedia.org/wiki/Shape_moir%C3%A9
http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=moire+pattern
http://4z.com/people/emin-gabrielyan/public/070320-shape-moire/
http://en.wikipedia.org/wiki/Houndstooth
http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=descreen
http://sozluk.sourtimes.org/show.asp?t=ppi
http://www.scantips.com/basics06.html
http://whatis.techtarget.com/definition/0,,sid9_gci768750,00.html
http://scitation.aip.org/getabs/servlet/GetabsServlet?prog=normal&id=IEESEM001999000187000008000001&idtype=cvips&gifs=yes
Microscopic Moire Interferometry
The Theory of the Moiré Phenomenon

Görsel: SXGA4U2 | Creative Commons lisansı ile kullanılmıştır.