Dünyaca ünlü ve Nobel alması eli kulağında denen bazı yazarları şaşılacak derecede geç keşfediyorum ve bunun için memnunum. Yazarın anlattıklarını bundan on sene önce okusam, hakkını vererek anlayamayacağımı da görüyorum. Bu senenin hediyesi ve keşfi olan yazarla, Haruki Murakami romanlarına yolculuğumu anlatıyorum.
Güncellendi: 13 Ocak 2021. Yazının yazılıp ilk yayımlanma tarihi:
8 Ağustos 2015
Okulumun kütüphanesinde İngilizce yazılmış kitapları inceliyordum. İngilizcemi canlı tutabilmek için her gün okurum. İngilizce okumam, konuşmamdan çok daha iyidir bu memleketteki bir çoğumuz gibi.
“Yeni Gelenler” rafında duran kapağı ilginç kitabı ilgiyle süzdüm. Haruki Murakami “Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage” /
Renksiz Tsukuru Tazaki’nin Hac Yılları
Renksiz, sıfatıyla tanımlanmış bir adamın maceraları ne anlatırdı acaba? Kapak da güzeldi.
Bir el ve parmakları. Her parmakta bir renk varken başparmakta bir metro istasyonu şeması. Kitabı ödünç aldım ve sade bir dili olduğunu gördüm.
Hikaye etkileyici idi. Birbirlerine tutkuyla bağlı 5 lise arkadaşını anlatıyordu. Dördünün soyadında Japonca renk isimlerinden biri vardı. Ancak kahramanımız olan Tsukuru, renk içermeyen bir isme sahipti. Kendisini grubun diğer yetenekli bireylerinin yanında tesadüfen aralarına karışmış ama her an birisi onu fark edip kovacak gibi tedirgin hissediyordu. Çünkü gruptaki diğer dört arkadaşı (ikisi kız ikisi erkek) piyano çalıyor, spor takımının kaptanlığını yürütüyor çeşitli becerilerle okullarında öne çıkıyorlardı. Ve üniversiteyi kazanmaları ile birlikte aniden bu dörtlü, kahramanımızı sert bir şekilde gruptan attılar.
Şimdi, bu kısa başlangıçtan sonra söylemeyim ki, okurken konu çarpıcı çünkü açıklama yok, neden yok ve hayatta tutunduğu dalı kaybeden, bunalıma giren bir genç var. Ama yine iyi dayandığı ve hayatına bir yön vermeye başladığı söylenebilir.
Kitap sizi hemen esir alıyor. Oysaki, ne kimse kimseye bağırıyor, ne reyting yükselten silahlar var. Sadece insan var. Genç adamın içselliği ve olayların akışı sizi okumaya çekiyor. Sihirli bir anlatım gücü gibi.
Romanı bitirdiğimde bazı sorularıma cevap almış, bazılarına alamamıştım. Bu beni iyice etkiledi. Genelde roman yazarları okur baskısı ile mutlaka bir sona ulaşırlar. İyi ya da kötü olaylar aydınlanır her şey ortaya çıkar, ya mutlu son, ya dramatik ağlatan bir final.
Siz de bilirsiniz ki, gerçek hayat böyle değildir. Birileri sizi gösterip bir şey konuşur ömür boyu öğrenemezsiniz ne dediklerini, biri aniden çıkar gider, belki de ölene dek nedenini çözemezsiniz. Hayat sonuçlanamayan gerçek öykülerle, dramlarla veya aşklarla doludur. İşte yazarı bu nedenle sevdim. Sonraki kitaplarında da, anlattığı en garip, aklın kabul etmekte zorlandığı bir olay bile olsa, gayet olağan abartmadan sakince anlatıyordu. Ne bir ikna çabası, ne seni aldatmaya çalışma, ne de kitabını sattırma gayreti. Daha çok, anlattığı karakterli tanımak ve onlarla yaşamak sarsıcı bir etki yapıyordu.
1Q84
Peşinden acaba hangi kitabını okuyayım diye düşündüm. Güzel bir kitap listesi vardı. Bu kitabın adı ilgimi çekti. Önce IQ (zeka) 84 gibi okudum. Sonra 1984 yılına ve ünlü romana gönderme yaptığını sezdim. Böylece kitaba başladım. Kalınca bir roman olması başta hiç sorun çıkarmadı. Hikaye ilgi çekici olduğu için süratle okudum. Sadece son kısmı biraz tekrarlı anlatım olarak buldum ama kafaya takmadım. Zaten bizde tek cilt yayınlanan bu kitap Japonya’da 3 ayrı cilt olarak yıllar içinde basılmış.
Peki ne anlatıyor fazla konuyu açık etmeden anlatacak olursak, spor hocası olan kadın kahramanımızın bir yolculuğu ile başlıyor. Ortalama hikayeler yazan ve dershanede Matematik öğretmenliği yapan bir genç adam, herkesi ürpertecek güçte bir roman yazan genç kız, bu romanı düzelttirip yeniden yazdırmak isteyen bir editör, kadınlara uygulanan şiddetle mücadele eden zengin bir kadın ve herkesi kesiştiren doğaüstü olaylar dizisi.
Çok sürükleyici bir macera olarak başladı ve bitti. Filmi yapılmalı. Tarifler tasvirler. Çocukların gözüyle ailelerin onlara çektirdikleri. Aşkın garip bir yolla kendine yol bulması. Paralel evrenler ve AY.
Çok anlatmıyorum okumak isteyenleri düşünerek ama büyük bölümünü keyifle okudum. Sıkıldığım kısımları da hoşgördüm geçti. Eserin bütünlüğü için eşsiz bir eser denebilir. Elbette olaylar 1984 yılında Japonya’da geçiyor.
Yaban Koyununun İzinde
Kitabın adı bile ilk okuduğumda güldürdü. Yani neden böyle bir isim seçer dedim yazar kendi kendime. Hikaye eşinin terkettiği bir adamın boşluğunda başladı ve garip bir kulak aşkı evet yanlış okumadınız kulak aşkı ile sürdü. Ardından süratli bir macera ile tüylerimi diken diken eden bir finalle bitti. Gülünecek bir hikaye değilmiş!
Koyun hikayede gerçekten bir yer tutuyor, hem varlık olarak, hem de metafor olarak.
Kitapta en şaşırdığım, 2. Dünya Savaşı’nda Japon askerlerine yünlü sıcak üniformalar ve parkalar gerekene dek, bu Japon halkının doğru dürüst koyun falan görmemiş, beslememiş olması. Bence oldukça enteresan göndermeler vardı.
Ünlü yazar Kafka’yı çoğu Türk okur Dönüşüm hikayesi ile tanır. Hani birgün uyandığında hamamböceği olan Gregor Samsa’nın iç parçalayan alegorik öyküsü. Ailede çocuk olarak kabul edilmeme, sevilmeme duygularını olabildiğine hissedersiniz. (Zaten yazarın gerçek hayatında babası ile yaşadığı mutsuz çocukluk bunun temelini teşkil etmiştir.)
Ancak kitabın bununla tam bir bağı yok. Hikayenin 15 yaşındaki genç kahramanı evden kaçmaya karar verdiğinde kolayca tanınmamak için bu adı seçmiştir kendisi için. Japonya’daki kaçışı, kısa sürede bir yol öyküsüne dönüşürken, yolculuğu huzurlu bir özel kütüphanede bitecektir. Kendisini bekleyen olay örgüsüne ulaştığında, kendisini bekleyen maceralar başlı başına bir insanın büyüme ve kim olduğunu arayış öyküsüdür. Hikayenin beri tarafında ise 2. Dünya savaşını ve olağandışı olaylarla bağı olan son derece sevimli bir amcayı görürüz. İmkanım olsa amcaya yılanbalığı ısmarlar ve o kendine özgü “Bendeniz”li naif konuşmasını keyifle dinlerdim 🙂 Kediler bu öyküde baştacıdır ayrıca. Kediseverlerin ayrı bir heyecanla ve zaman zaman gülerek okuyacağına eminim.
Zemberekkuşu’nun Güncesi
Bu kitabı en çok sevdiklerim arasına alma sebebim kahramanın yaşadığı mahalleyi ve yan karakterleri ete kemiğe bürünmüşçesine anlatma becerisi. Neredeyse duygulandım kitap bitince. Sürekli kitap okuyan biri olarak her kitapla böyle duygusal bir bağ kuramıyorum. Her hikayeye inanamıyorum da.
Ancak eşini seven bir koca, sıradan ve önemsiz hayatta da başarısız bir insan olarak görünmesine karşın, onu geri kazanabilmek için en akla gelmeyen işlere dalması beklenmeyen bir davranıştı. Hikayeye dahil olan altıncı yetileri iyi, çeşitli karakterlerin paldır küldür ifadeleri ve cinsel dışavurumları hepsi ayrı bir tuhaftı. Ama hikaye ilerledikçe yerlerine oturdu olan bitenler.
Bu kitabı okuyanlar için su kuyuları bir daha asla aynı olmayacaktır!
İmkansızın Şarkısı
Halen okumaktayım. Siz belki de bu yazıyı okuduğunuzda ben çoktan bitirmiş olacağım.
Genç yaşta sevdiklerini / arkadaşlarını kaybeden, bir genç kız ile bir genç erkek ve aralarında ölmüş olan arkadaşlarının ortak anıları ve daha pek çok şey.
Kitapta yaşadığım ilginç bir anekdotu anlatmak istiyorum. Hikayede küçük bir kısımda, iki arkadaşın sırf belli bir kitabı okudukları için arkadaş olması anlatılıyor. Kahramana bir genç gelip “o kitabı okuyan kişi iyi ve akıllı adamdır arkadaş olmalıyız.” anlamında sözler söylüyor. Bu karizmatik arkadaşın üstünde durduğu kitabı merak ettim. Adı “Muhteşem Gatsby” ve yazarı da F. Scott Fitzgerald belki filmini izlemişsinizdir. Yakınlarda çekilmişti. Leonardo DiCaprio oynamıştı. Elbette kitabın anlatım dili ve 1920’lerdeki Amerikan rüyasını tasvir gücü, bol partili zenginli düşsel peri hikayesindeki eleştirel yapısı, aşkın düşünüldüğü gibi menfaatlere kapalı olup olmadığı ve umutsuzca bir hayali gerçekleştirmeye çalışan aşığı anlatışı unutulmazdır.
İmkansızın Şarkısı’nı okumaya ara verip önce Muhteşem Gatsby kitabını okudum bitirdim ve böylece hikayedeki iki arkadaşın neden bahsettiklerini ve kitabı neden bu denli övdüklerini anladım. (Bu arada büyük bir bahtsızlık mı diyeyim, yabancı dil öğreten liselerde ve okullarda neredeyse mecburi kitap seçildiği için gençlerimizin çoğu kitabı sınavda geçilecek bir metin gibi okumuş. Ancak yıllar geçtikçe anlatılanların derinliği üstünde düşünebilmişler. Eğer yanlış bilmiyorsam dünyanın en çok okunan, basılan romanı olduğu da söyleniyor)
Bir Haruki Murakami Romanının Anatomisi (İngilizce)
Murakami’nin kitaplarında insanı meraka teşvik eden budur. Size bir şarkıdan bahseder. Önce aldırmazsınız. Sonra dayanamaz cep telefonunuzda Spotify ya da Youtube’u açıp aratırsınız ve okurken bir yandan bahsedilen müzikleri dinlersiniz. İşte o zaman kitabın dokusuna ve ruhuna ulaşırsınız.
Kitaplarında Geçen Müzikleri Buradan Okurken Dinleyebilirsiniz
Okuma sıramdaki diğer kitapları
Haşlanmış Harikalar Diyarı ve Dünyanın Sonu
Sınırın Güneyinde Güneşin Batısında
Koşmasaydım Yazamazdım
ÖNEMLİ NOT: Bu kitapların neredeyse hiçbirisi 18 yaşından küçüklerin okuması için uygun değildir. Yer yer sinemalardaki filmlerde olduğu gibi şiddet, korku ve cinsellik içerebilir. Yazar, hayatı olduğu gibi anlattığından belgeselci bir yazarın sansürsüz diline sahiptir.
Haruki Murakami
(Japonca: 村上春樹)(d. 12 Ocak 1949, Kyoto )
Japonya’nın 20. yüzyıldaki en önemli ve popüler yazarlarından birisidir.
Yaşamı
1949 yılında Japonya’nın Kyoto kentinde dünyaya geldi. Babası bir Budist din adamı olan Haruki gençliğinin büyük bir bölümünü Kobe’de geçirdi. Üniversite öğrenimini Tokyo’daki Vaseda Üniversitesi’nde tamamlayıp 1975’te mezun oldu. 1986 – 1995 yılları arasında ülkesinden uzakta Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşadı.
Yazarın ilk kitabı olan “Kaze no uta o kike” Gunzou Edebiyat Ödülü’nü aldı (1979). Bu eseri takiben yazar “Hitsuci o meguru Booken” (1982) isimli romanını yazdı. Yazar bu eseriyle de Yeni Yazarlar Noma Edebiyat Ödülünü aldı. Ödül alan iki kitaptan sonra “Sekai no ovari to haado boirudo” (1985) geldi ve bu kitap da Tanizaki Ödülü’nü kazandı. Fakat yazarı dünyaya tanıtan ve kendinden söz ettiren kitabı tam 16 dile çevrilmiş olan “İmkânsızın Şarkısı (Norvei no Mori)” (1987) olmuştur. 1995’te yayımlanan “Zemberekkuşu’nun Güncesi” kitabı ile ertesi yıl da Yomiuri Edebiyat Ödülünü kazandı.
Haruki günümüzde Amerikan kültürünün etkisi altında kaldığı ve aşırı Batıcı olduğu eleştirilerine maruz kalmaktadır. Fakat yine de Japonya’nın XX. yüzyıldaki en büyük yazarlarından biri olarak kabul edilir.
Yazarın tüm kitapları Türkçeye Japonca aslından Hüseyin Can Erkin tarafından çevrilmiştir. Bu bizim için bir şans kaliteli çeviri. (Fransızcadan Türkçeye çevrilen “İmkansızın Şarkısı” hariç)
Haruki Murakami’nin Türkiye’de Yayımlanmış Kitapları
Koşmasa, yazamayacağını bir kitapla anlatan sporcu yazar…
EPOSTA ABONELİĞİ İÇİN
Aşağıdaki formda e-posta adresinizi yazın, gelen e-postaya onay verin.
https://suleymansonmez.substack.com/
E-posta aboneliği için e-posta adresinizi eklemeniz, aşağıdaki konuları anlayıp izin verdiğiniz anlamına gelir. Lütfen okuyunuz.
Temel olarak, siteden (Güneşin Tam İçinde) ve yazardan (Süleyman Sönmez) e-posta bülten almaya izin vermek anlamını taşır. Bu iznin temeli: okunacak yazılar, izlenecek videolar, dinlenecek podcastlar, fotoğraflar, tanıtılacak ürün, kitap, site, uygulama, yapay zeka, eğitim, gezi, teknoloji, anket gibi içerikler ve kampanyalar olabilir. Bültenin içeriğinde, bülten sponsorunun ürün ve hizmetine ait bilgi, link ve banner yer alabilir. Bülten e-posta sistemi substack isimli dünyaca çok bilinen, güvenilir e-posta sistemi tarafından gönderilir. E-postalar yeni bir e-posta dağıtım sistemine geçmek dışında üçüncü şahıs ve şirketlerle paylaşılmaz. İşleyiş gereği yurtiçi ve yurtdışındaki server sistemlerinden hizmet verilebilir. Spam gönderilmez. İstediğiniz noktada, tek adımla her e-postanın en altındaki "Unsubscribe" seçilerek üyelikten çıkılır ve siz tekrar e-posta abonelik formuyla veya bülten sayfasında üye olana dek yeni e-posta almazsınız. İlginiz için teşekkür ederiz.
