Dünya, üstündeki tüm yaşam formları ile inanılmaz bir tür çeşitliliği sunuyor. Ama ördek deyince, mantar, çiçek deyince aslında kaç farklı tür var? Şimdiye kadar yapılmış en harika interaktif hayat ağacı görüntüleme sayfalarını sunuyorum. Gezegene bir de böyle bakalım.

1) OneZoom Tree of Life

Web Sayfası:
http://www.onezoom.org/life.html/

Sınıflarda da kullanılabilecek ister öğrenci, ister yetişkin herkese hitap edebilecek sempatik ve detaylı bir hayat ağacı.

Fraktal metotla gittikçe küçülterek zoom yaparak türün çeşitliliğini inceleyebiliyorsunuz.
Kullandığı bilimsel verileri ise Open Tree of Life projesinden alıyor. (https://tree.opentreeoflife.org/opentree)

Nasıl kullanılıyor?
İstenen ağaç dalına kaydırarak veya dokunarak yaklaşın. Google haritalarda yeryüzüne yaklaşmak ile aynı yöntem. Belli bir ağacı seçip oradan devam edin.

Mesela, Hayvanlar alemi 1.172.015 farklı türden oluşuyor.
Memeli hayvanlara bakalım:
http://www.onezoom.org/life.html/@Mammalia?init=zoom

Peki arama nasıl yapılır?
Ekranın sol üst köşesinde büyüteç simgesine yazılarak. Gelen canlının ismine tıklayarak wikipedia ve çeşitli kaynaklardan üstteki sekmelere tıklayarak bilgi almak da mümkün.

Sol üstteki menüde ağacın görünümünü de değiştirebilirsiniz.

Bir de temel biyoloji kavramlarını hatırlatırsam işimiz kolaylaşır. Canlılar alemi sınıflandırmalara ayrılmıştır.  https://tr.wikipedia.org/wiki/Bilimsel_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rma

Âlem  –> Filum/Şube (Hayvanlar) ya da Bölüm (Bitkiler) –> Sınıf –> Takım –> Familya –> Cins –> Tür –> Alttür –> Varyete –> Kültivar –> Form –> Klon –> Hibrid . 

Mesela insan için örnek sınıflandırma

İnsan (Homo sapiens)

Omurgalılar, omurgasızlar, balıklar, sürüngenler, kuşlar, memeliler, amfibikler, eklembacaklılar, yumuşakçalar, araknidler, bakteriler, virüsler bu başlıklardan seçtiğim bir kaç terim sadece.

2) Tree of Life Explorer (Hayat Ağacı Gezgini)

Web Sayfası:

https://www.evogeneao.com/en/explore/tree-of-life-explorer

Köpekbalığına tıklayınca görünen:
https://www.evogeneao.com/explore/tree-of-life-explorer#sharks

Yine istenen hayvan seçilince dünyada yaşadığı dönemle görülebiliyor. Bence göze en hitap eden tasarımlardan birisine sahip ve anlaşılır da.
Posterleri de satın alınabiliyor: https://www.evogeneao.com/spree/products/tree-of-life-poster-large

3) iTOL (Interactive Tree of Life – Etkileşimli Hayat Ağacı Projesi)

Üçüncü önereceğim yine harika bir proje.

Web Sitesi: http://itol.embl.de/itol.cgi

Güzel yanı canlıları bir çember üstünde kolayca görebilmek. Renkli alanların bakteri ökaryot, arkeabakteriler vb. olarak ayrılması, genom uzunluklarının görülebilmesi gibi. İncelemelisiniz mutlaka.

İşte insan. Bizi Borat’ın temsil ediyor oluşu çok acıklı 🙂

Ekranı kaydırmak zoom yapmak yine mümkün. Ayrıca istenen ekranı PDF veya PNG gibi resim formatlarda kaydedebiliyorsunuz. Controls penceresi sağda genelde. Export sekmesini kullanabilirsiniz.

POSTER

http://www.bbc.co.uk/nature/life/

Yeni Hayat Ağacı
http://www.nytimes.com/2016/04/12/science/scientists-unveil-new-tree-of-life.html?_r=1

OPEN TREE OF LIFE PROJESI

https://tree.opentreeoflife.org/opentree

Aslında ham datayı ve işin ağır yükünü kaldıran merkez burası. Üstte de söyledim görsel olarak hoşumuza giden projeler bu siteden yararlanıyor.
Tamamen bilimsel arayüz daha üst seviye içerik. Örnek bir sayfa vereyim. Homo sapiens arattığımda gelen bilgi: https://tree.opentreeoflife.org/opentree/opentree8.0@ott770315/Homo-sapiens

Sayfada sağdan açılan linklerle ulaştığım kaynaklar:
GBIF
http://www.gbif.org/species/2436436/

Onezoom (yukarıda anlattım)
http://www.onezoom.org/life.html/@=770315?vis=spiral#x397,y558,w1.3507 

Encyclopedia of Life:
http://eol.org/pages/327955/overview

NCBI:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=9606&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock

KAYNAKÇA:

http://www.popsci.com/technology/article/2012-10/new-fractal-tree-life-zooms-earths-entire-evolutionary-history

• Fen öğretmenlerine, Biyoloji öğretmenlerine bu sayfayı tavsiye ederek destek olabilirsiniz.