100 Bin Maddeye Az Kaldı Türkçe Vikipedi’ye Destek Olalım

Wikipedia’da evrensel bir biçimde dünya insanı bildiği neyse, ilgili ansiklopedi maddesi altına yazıyor. Yazdığınızda eksikler mi var? Bir sonra okuyan hemen özgürce düzeltiyor. İnsan en başta ne kadar güvenilir olduğunu sorguluyor ama bağımsız kuruluşların yaptığı deneysel çalışmalar en az normal bir ansiklopedi kadar güvenilir olduğunu söylüyor.

He-Man maddesini kötü yönde değiştiren, İskeletor :)))

Mesela “Dünya yuvarlaktır” bilgisi bile artık doğru değil. Dünya yamru yumru bir küremsi şekil ve buna “Geoid” deniyor. Bilgi güncelse değer taşıyor. Ben bunu yazdıktan ne kadar sonra bu bilgi hatalı veya eksik olacak bunu da bilmiyorum.

WIKIPEDIA NEDİR?

Ansiklopediye, kendisini ne olduğunu sorunca verdiği cevap 🙂
http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi (Türkçe)
http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia (İngilizce)

Bütçesi, kuruluş felsefesi, bilgisayar ve network alt yapısı, yönetimi ve bir çok alt başlık. Günümüzde 5 milyar dolar eden devasa kuruluşun özgür içeriğe adanmış çalışmaları…

Geçen yıllarda değiştirilmesi sağlık, teknoloji, tarih açısından tehlikeli olan, üzerinde farklı grupların sertçe tartıştığı sayfaların, yalnızca kayıtlı kullanıcılar tarafından tartışılarak düzeltilmesi, eklenmesi kararı alındı. Bunun nedeni, herhangi birinin Benjamin Franklin maddesine “Gazoz fabrikası kurdu”, İbni Arabi’ye “en büyük mimar” demesinin hoş görülemez bir hata oluşturması. Böylece sisteme bilinçli ya da bilinçsiz şekilde yalan haber ve bilgiyi eklemek isteyenlerle mücadele eden bir editörler grubu da oluşuyor.

Bu grup en ufacık maddi kazanım olmadan gönüllülük prensibiyle gece gündüz çalışarak hem bilgi giriyor, hem denetim yapıyorlar. İşin güzel tarafı ise şu: En başta İngilizce başlayan proje geçen yıllarda en yaygın dillerde yansılar yapıyor. Yani bir maddeyi bulduğunuzda sol tarafta diğer dillerde Wikipedia karşılıkları görülüyor.

O maddenin İngilizcesi, Almancası ve Japoncası her zaman tıpatıp aynı olmuyor. İlk olarak bazı toplumlar o konuda daha bilgili olduğu için mesela Yuri Gagarin en çok Rusça anlatılırken Viktor Hugo’yu Fransızca’da daha iyi bulmanız mümkün. Bu farkların en aza inmesi için her iki dili bilenler sürekli ekler yapıyor yeni bulgularla maddeleri zenginleştiriyorlar.

Düşünün ki, sadece 10 yıl sonra her dilde klasik bilgiler tamamlanmış olacak. Bu benim tahminim elbette günümüzde bir ülkenin evrensel kültürü her yıl gerçekleştirdikleri patent, bilimsel makale, ürettikleri film, resim, fotoğraf, edebi yazı, gerçekleştirilen sahne sanatları, moda, teknolojik cihaz ve tıp çözümleri ile ölçülüyor.

Bir ülkenin kültürünü ölçmenin bir yolu da Wikipedia’da girdikleri ansiklopedik madde sayısı. Büyük dillerde mesela İngilizce için şu an itibariyle 2 milyona yakın madde var. http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Statistics
Elbette İngilizce için diğer dillerde bilenlerin de çok büyük katkısı var. Almanca için 600 bin madde http://de.wikipedia.org/wiki/Hauptseite Türkçe için daha 100 bin değil. http://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%96zel:Statistics

Aşağıdaki listeye bakalım.
Birinci sınıf kabul edilen diller, 100 bin maddeden çok girişi olan diller. Türkçenin şu anki yeri maalesef 2. sınıfta. Çok az kaldı. Hepimiz kaliteli içerikle yardımcı olmalıyız. Böylece Türkçe öne çıkacak her ürünün kitapçığında, tüm edebi çevirilerde ve bilimsel makalelerde Türkçeyi de göreceğiz.

Devam edelim. Türkçe Wikipedia için http://tr.wikipedia.org/wiki/Ana_Sayfa adresi yeterli. Ayrıca topluluk neler yapıyor, hangi sayfaların yapılması en acil diye bakmak için Topluluk Anasayfası var. Ayrıca sorularınız için Köy Çesmesi var 🙂 Bu sayfadan gördüğüm kadarıyla her ay 10 bin civarında madde giriliyor. Sanırım heyecan herkesi sarmış durumda. Bu hesaba göre 2007 sonunda, 100 bin madde hedefi tutacak. Böyle giderse daha bir iki seneye 200 bin madde ile büyük dillere dahil olacak.

Peki Wikipedi sadece bir ansiklopedi mi? Ne güzel ki daha fazlası 🙂

• VikiSözlük (Özgür Sözlük),
• VikiKaynak (Özgür Kütüphane),
• VikiSöz (Özdeyişler)
• VikiKitap (Özgür Kitaplar),
• Commons (Çoklu Ortam Paylaşım),
• Meta-Wiki (Viki Merkez)
• Wikispecies (Biyolojik Tür Dizini),
• Wikinews (Özgür Haberler),
• Wikiversity (Özgür Üniversite)

Nasıl yardım edebilirsiniz?

1. Bahsedin. Bahsetmek için web siteniz varsa bir şeyler yazın.
   http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Vikibanner sayfasından beğendiğiniz bir banner seçin.
2. Bildiğiniz bir konuyu araştırın. Daha önce başkası yazmış mı, yeterli mi? Yetersizse üye olun ve bilimsel bir dille objektif şekilde yazın.
3. Hatalı girilen maddeleri düzeltin.
4. Maddelerin ihtiyacı olan fotoğrafları çekebiliyorsanız, mesela bir çeşme, tarihi bir yer bir kişi bu fotoğrafı bağışlayın. Özgürce dağıtılması için beyanda bulunarak hediye edin.
5. Günlük hayatınızda Google, Yahoo, MSN arama sitelerinden önce Vikipedi ya da Wikipedia‘ya bakın.
6. Vikipedi baskılı t-shirtler giyin :))))
7. Benim aklıma gelmeyen şeyleri yapıp, bilgiyi halka açın.

VANDALİZM

Toplumsal ve kamuya ait ürün ve hizmetlere bilerek isteyerek zarar verme davranışı. Maalesef Vikipedi için de görülüyor. Bu kadar sene 100 bin maddeye gelememe sebebimiz, saldırgan ne dediğini bilmeyen ve kötü insanların maddeleri bozması.

Bu nedenle editörlerin büyük zamanı bugün neler değiştirilmiş diye an be an izlemek. Değişim kötü yöndeyse madde geçmişi üzerinden geri alınıyor, eğer Vandalizm üst noktadaysa belli süreliğine madde kilitleniyor. Bu da çift yönlü bir sıkıntı. Çok tartışılan bir konu. Özgürlük mü, güvenlik mi? http://tr.wikipedia.org/wiki/Vandalizm

GNU | ÖZGÜR BELGELEME LİSANSI

GNU Hür Belgeleme Lisansı (GNU FDL veya basitçe GFDL), GNU projesi için Hür Yazılım Vakfı (FSF) tarafından tasarlanmış Hür içerik için bir telif lisansıdır. GNU GPL‘nun açık içerik karşılığıdır. Lisansın mevcut son sürümü 1.2 olup, resmi metni http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde bulunabilir.

Lisans; el kitapları, ders kitapları ve diğer kaynak ve yol gösterici materyaller için tasarlanmıştır. Ancak, konusu ne olursa olsun herhangi bir ders temelli çalışma için kullanılabilir. Materyalin herhangi bir kopyasının, değiştirilmiş dahi olsa, aynı lisansı taşımasını şart koşar. Bu kopyalar satılabilir ancak eğer çokça üretilirse daha sonra düzenlenebilecek bir formatta olmalıdır.
Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/GNU_%C3%96zg%C3%BCr_Belgeleme_Lisans%C4%B1

ÖZGÜR BİLGİNİN ÖNEMİ

Bilgi, dünya tarihi boyunca güç anlamına geliyordu. Tıp, astronomi, silah yapımı, barut, ipek yetiştiriciliği gibi çok iyi saklanan sırlar sanayi casusluğu denilebilecek şartlarda el değiştirilirdi. Hep anlatılan bir efsane vardır. Haçlı Seferleri sırasında savaşan güçlerin geceleri gizlice ordulardan uzak noktalarda çadırlar kurup Doğu ve Batı Bilgeliğini birbirlerine aktardıkları. Uzaklara gidenler bilginin evrensel olmasına karşın bölgesel uzmanlıklarla geliştiğini görüyordu. Kimileri matematikte kimileri mekanik bilimde inanılmaz şeyler yapıyordu.

İspanya’nın yeni dünyanın uzak topraklarından Amerika’dan getirdiği tek şey altın değildi, garip ayinler olağandışı bir resim sanatı ve beslenme kültürü özellikle Eski Dünya’da bilinmeyen meyve ve sebzeler. Mesela su üstünde sallarda tarım yapma bilgisi.

Yakın tarihte ise özellikle savaş dönemlerinde bilimsel gelişim aşırı bir katlanış gösterdi. Çünkü deneysel bilgi paylaşılıyor, hırsla çalınıyor, bilginin çıktığı kaynaklar bilim adamları transfer ediliyor. Savaş suçlusu olması gereken V2 roketlerinin yaratıcıları uzay yarışında kahraman ilan edilerek kurtarılıyor. Bir yandan yıkım bir yandan yapım bilginin varlığı üzerine yükseliyordu.

Eskiden el yazması kitapların çokluğu bir övünç kaynağı idi. Çünkü bilginin kaynağı kitaplardı. İnsanlar ölüyor ama yazı kalıyordu. Böylece büyük iktidar sahipleri kütüphanelerin ne büyük güç odakları olduklarını anladılar. Bir savaş unsuru olarak bilimsel araştırma laboratuvarlarda sürüyorsa psikolojik savaş ve sosyolojik planlamalar genel kültüre dayanıyordu.

Bilgi gelişirken topluma verilen bilgi ve verilmeyen bilgi olarak ikiye ayrıldı. Uzun süre tıp bilgileri belli kurumların ve doktorların elinde bir tekeldi. Günümüzde hepimizin az çok bildiği kan basıncı, şeker düzeyi, virüsler ve bir çok detay özel kişilere aktarılıyordu. Sonra savaş yıllarında AR-GE kavramı doğdu. AR-GE araştıran geliştiren ve gelecek ürün ve hizmetleri yaratan olağanüstü bir bölümdü. Ancak birinci şartı bulunanların sır olmasıydı.

Böylece bilimin ilerleyişi korkunç bir frenlemeye uğradı. 1800’lü yıllarda neredeyse gün başına yeni icatlar çıkarken elektrik cihazları yoktan icat edilirken çıldırmış gibi insanlar kimyada tıpta ve fizikte devrimler, büyük teoremler geliştirirken birden nefesler kesildi.

Anlıyoruz ki bilgi iki türlü: Topluma yayılmış ve gizli tutulan. Bazı gizli bilgiler ise zamanla topluma veriliyor. Eğer bu genel yönetimin yararına ise tabii. Böylece Wikipedia’nın önemi tarihsel süreçte daha iyi anlaşılıyor.

Bilgiye özgürlük.